Onlangs zag ik bouwvakkers die aan het werk waren op een steiger. Ze hadden een perfecte uitrusting bij zich; ik was onder de indruk. Ik vroeg hen waarom ze die supermooie spullen hadden. Ze zeiden: “We zijn VCA-gecertificeerd, dus het is verplicht.” Ik vond dat een teleurstellend antwoord. En vooral ook een heel treffend antwoord. Want het is precies de denkfout die veel werkgevers en werknemers maken als ze aan de slag gaan met een risico-inventarisatie & evaluatie (RI&E): als we dat papiertje maar hebben. Maar een RI&E is veel meer dan een papiertje. Het is een middel om concreet werk te maken van veiligheid en gezondheid voor medewerkers. Dat is een continu proces. En het is belangrijk dat alle medewerkers doordrongen zijn van het belang ervan, want alleen dan gaan ze ernaar werken.

Arbeidsgerelateerde klachten en ongevallen
De werkgever is verplicht te zorgen voor goede arbeidsomstandigheden, zodat de kans op arbeidsgerelateerde klachten en ongevallen zo klein mogelijk zijn. Maar dan moet je wel weten waar de risico’s liggen. Daarom is sinds 1 januari 1994 de RI&E verplicht voor alle werkgevers, uitgezonderd ZZP’ers. Ook organisaties met maximaal 40 uur arbeid per week (alle werknemers bij elkaar opgeteld) moeten een RI&E opstellen en op basis daarvan een plan van aanpak opstellen én uitvoeren. Heeft u uw zaken niet op orde heeft en krijgt u een controle van de inspectie SZW (voorheen Arbeidsinspectie)? Dan betaalt u een fikse boete. En gáát er iets mis en blijkt uit onderzoek dat u het niet goed had geregeld? Dan heeft u een serieus probleem.

Veel méér dan een verplichting
Maar zoals gezegd: een RI&E is veel meer dan een wettelijke verplichting. Het gaat om de veiligheid en gezondheid die u ermee creëert binnen uw organisatie. Dat is niet alleen een verantwoordelijkheid van de werkgever, maar ook van de medewerkers. Want zij voeren de processen uit. En als het goed is, weten zij dus als geen ander waar de risico’s zich bevinden.

Het is dus belangrijk dat de medewerkers de input leveren voor het opstellen van de RI&E. Dat is een taak van degene die de RI&E uitvoert. Heeft u een bedrijf tot 25 medewerkers? Dan mag u dit als werkgever zelf uitvoeren óf overlaten aan uw preventiemedewerker (een verplichte functie binnen elke organisatie met personeel). (De vraag is overigens of u de RI&E zelf wilt uitvoeren. Want het vraagt om kennis van alle diverse processen. En het vraagt om een helikopterview).

Blinde vlek
Tip: wees u bewust van de blinde vlekken bij medewerkers. Want als je al 20 jaar hetzelfde werk doet, is de kans heel groot dat je de gevaren niet meer ziet. Of dat je de grenzen beetje bij beetje verlegd. Om een voorbeeld te noemen: de wet stelt strikte eisen aan werken op hoogte. Zo moet je je gereedschap mee naar boven nemen in een zakje of dit omhoog laten takelen. Dat is al gauw omslachtig als je op hoogte alleen maar even een schroefje moet aandraaien. Juist de kleine handelingen die veel tijd kosten, worden overgeslagen. De gedachte is al gauw: “Ik doe dat wel even; er gebeurt niets.’ Maar als je dat één keer niet volgens de regels doet, dan blijf je het zo doen. Het maar één keer mis te gaan.”

Plan van aanpak
Nadat u de risico’s in kaart hebt gebracht, stelt u een plan van aanpak op. Daarin legt u vast welke maatregelen u neemt tegen de geconstateerde risico’s, binnen welke termijn ze worden aangepakt en wat de maatregelen opleveren. De ondernemingsraad (OR) of personeelsvertegenwoordiging (PVT) heeft instemmingsrecht op het gebied van arbeidsomstandigheden. Zij moet instemmen met het RI&E-instrument dat uw bedrijf wil gebruiken, de arbodienst of arbodeskundige die wordt betrokken bij het toetsen van de RI&E, de getoetste RI&E en het Plan van Aanpak.

Houd de RI&E actueel!
De grootste uitdaging is, om de RI&E actueel te houden. Want werk maken van veiligheid en gezondheid binnen uw bedrijf is een continu proces. Helemaal als de arbeidsomstandigheden veranderen als gevolg van bijvoorbeeld een nieuwe productielijn, een fikse verbouwing, uitbreiding van het dienstenpakket of nieuwe taken voor uw medewerkers. Want mocht er na zo’n wijziging iets misgaan op het gebied van veiligheid of gezondheid, dan kunt u alsnog aansprakelijk worden gesteld.

Niet omdat het moet
Samenvattend: zorg dat u werk maakt van veiligheid en gezondheid voor uw medewerkers. Met een actuele RI&E en een plan van aanpak dat ook daadwerkelijk wordt uitgevoerd. En zorg dat uw medewerkers ook het belang inzien van de maatregelen. Niet omdat dus het moet, maar omdat het daadwerkelijk bijdraagt aan veiligheid en gezondheid. Alleen dan haalt u er het maximale uit.

Hoe kijkt ú aan tegen de RI&E? Is het binnen uw organisatie een papieren tijger óf een middel om – dag in, dag uit – werk te maken van veiligheid en gezondheid? Hulp nodig? Als Quinton BHV helpen we u graag: neem contact op om uw RI&E vrijblijvend onder de loep te nemen.